Zorla Getirme Kararı Nedir | İzmir Ceza Avukatı

Zorla Getirme Kararı Nedir?

Zorla getirme kararı hakimlerin ya da savcıların davanın ya da soruşturmanın ilerlemesini sağlamak ve maddi gerçeği açığa çıkarmak için dosya ile ilgili kişileri adli merciler önünde dinleyebilmek ya diğer delilleri toplayabilmek için verdiği bir karardır. Sanık, şüpheli, müşteki, şikayetçi, mağdur, tanık veya bilirkişi gibi kişiler hakkında zorla getirme kararı verilebilir. Genel olarak zorla getirme kararı verilmeden önce yukarıda sayılan kişilere usulüne uygun bir davetiye çıkarılır. Bu davetiye taraflara tebliğ edilir. Davetiyede, davete riayet edilmediği takdirde zorla getirme kararı çıkartılacağı belirtilir. Usulüne uygun tebliğ edilmiş bir davetiye olmasına rağmen belirtilen günde ifade vermeye teşrif etmeyen kişiler hakkında zorla getirme kararı verilir. Genel usul bu olmakla beraber zorla getirme kararı öncesi davetiye çıkartılması bir zorunluluk değildir. Hiçbir çağrı yapılmadan doğrudan zorla getirme kararı da çıkartılabilir. Zorla getirme kararı terimi yerine, “ihzar müzekkeresi” veya “ihzar celbi” terimleri de kullanılmaktadır. Zorla getirme müessesi CMK ve HMK’da düzenlendiği için hem ceza hem hukuk yargılamasında kullanılabilir.

Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK)
Tanıkların Çağrılması
Madde 43 – (1) Tanıklar çağrı kâğıdı ile çağrılır. Çağrı kâğıdında gelmemenin sonuçları bildirilir. Tutuklu işlerde tanıklar için zorla getirme kararı verilebilir. Zorla getirme kararı ile çağrılan şüpheli veya sanık derhal, olanak bulunmadığında yol süresi hariç en geç yirmi dört saat içinde çağıran hâkimin, mahkemenin veya Cumhuriyet savcısının önüne götürülür ve sorguya çekilir veya ifadesi alınır.
Sanığın Zorla Getirilebilmesi
Madde 199 – (1) Mahkeme, sanığın hazır bulunmasına ve zorla getirme kararı veya yakalama emriyle getirilmesine her zaman karar verebilir.  

Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)
Çağrıya Uyma Zorunluluğu
Madde 245- (1) Kanunda gösterilen hükümler saklı kalmak üzere, tanıklık için çağrılan herkes gelmek zorundadır. Usulüne uygun olarak çağrıldığı hâlde mazeret bildirmeksizin gelmeyen tanık zorla getirtilir, gelmemesinin sebep olduğu giderlere ve beş yüz Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına hükmolunur. Zorla getirtilen tanık, evvelce gelmemesini haklı gösterecek sebepleri sonradan bildirirse, aleyhine hükmedilen giderler ve disiplin para cezası kaldırılır.    

Zorla getirme kararı, istenen işlemin yapılması için gerekli süre kadar uygulanabilir. İşlem yapıldıktan sonra zorla getirme kararı herhangi bir işlem yapılmasına gerek kalmadan kendiliğinden kalkar. Özelikle günü belli zorla getirme kararlarında; Örneğin, iş mahkemesi hakimi iş davasında duruşmada tanık olarak dinlemek için bir kişi hakkında zorla getirme kararı yazdığında, zorla getirme kararında hangi gün ve saatte dinlemek istediğini de belirtir. Hakim iş davasının 20.01.2021 tarihli duruşmasında, bir sonraki duruşmada dinlenilmek üzere bir tanık hakkında zorla getirme kararı yazdığında bir sonraki duruşma da 15.06.2021 tarihinde ise bu zorla getirme kararı sadece 20.01.2021 ile 15.06.2021 tarihleri arasında uygulanabilir. 15.06.2021 tarihinde tanık getirilememiş olsa bile işbu zorla getirme kararı kendiliğinden kalkacaktır. Gerekir ise yeni karar verilmesi gerekir.

Zaman zaman günü belirsiz zorla getirme kararı da verilebilir. Böyle bir durumda  hakkında zorla getirme kararı verilen kişi yakalandığı anda işlemin yapılacağı yerde veya adliyede hazır bulundurulur. Bu tarz bir zorla getirme kararında kişinin özgürlüğüne fiili bir müdahale gerçekleştiği için zorla getirilen hakkında kanunların öngördüğü tutulma ve serbest bırakılma sürelerine uyulması gerekir. CMK madde 164 fıkra 4 e göre; zorla getirme kararı ile çağrılan kişi derhal, olanak bulunmadığında yol süresi hariç en geç 24 saat içinde çağıran hâkimin, mahkemenin veya Cumhuriyet savcısının önüne götürülür ve sorguya çekilir veya ifadesi alınır.

Zorla Getirme Kararı Prosedürü

Mahkeme zorla getirme kararı alınan kişiye en yakın karakola müzekkere yazarak, kişinin ifadeye davet edilmesini ister. Karakoldaki polis memurları da hakkında zorla getirme kararı düzenlenen kişiyi (tanık müşteki, sanık, bilirkişi) telefonla arayarak ya da kişinin evine giderek ifade vermeye davet eder ancak zorla getirme ifadesinden yanlış anlaşılabileceği gibi genellikle zorla bir yakalama yapılmaz.

Zorla getirme kararı ile kişinin konut dokunulmazlığı ihlal edilemez. Örneğin, hakkında zorla getirme kararı bulunan kişiyi için herhangi bir konuta giden polis veya jandarma konut içerisine girme yetkisini haiz değildir. Konut dokunulmazlığı suçu oluşmaksızın ev araması yapılabilmesi için ayrı bir arama kararı alınması gerekir. Eğer kişi kamuya açık alanlarda bulunur ise, yani sokakta, parkta, hastanede, okulda, alışveriş merkezinde bulunduğunda zorla getirme kararı kişi alıkonularak da yerine getirilebilir.

Zorla getirme kararları GBT’de çıkmaz. Ancak zorla getirme kararına uyulmadığı takdirde polisler tarafından tutanak tutulur. Eğer çok fazla tutanak tutulur ve hakim de kişiyi dinleme konusunda ısrarcı olursa zorla getirme kararı yakalama kararına dönüşebilir. Yakalama kararının prosedürü zorla getirme kararından farklıdır ve yakalama kararı GBT’de çıkar.

Konuya ilişkin hukuki danışmanlık almak için uzman ekibimiz ile iletişime geçebilirsiniz.

İlginizi çekebilecek diğer çalışmalarımız;

İzmir Ceza Avukatı