Unutulma Hakkı Nedir? | İzmir Avukat

Unutulma Hakkı Nedir?

Unutulma hakkı, internette yer alan kişisel verilerin, belirli şartlar çerçevesinde, arama sonuçlarından kaldırılması olarak ifade edilebilir. Unutulma hakkı, kişisel verilerin korunması mevzuatlarının şekillenmesi ile ortaya atılan yeni nesil haklardan biridir.

Türkiye’de Unutulma Hakkı Nedir?

Türkiye’de baktığımızda 2010 yılında Anayasa’da yapılan değişiklik ile kişisel verilerin korunması hakkı anayasal bir hak olarak düzenlenmiş; akabinde, 2016 yılında yürürlüğe giren 6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu ve Kişisel Verilerin Silinmesi, Yok Edilmesi ve Anonim Hale Getirilmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında da kişisel verilerin imhasına ilişkin gerekli düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Yasal mevzuat kapsamında her ne kadar “unutulma hakkı” olarak geçmese de, kanun kapsamında düzenlenen haklar çerçevesinde yasal şartları taşıyan herkes kişisel verilerinin ilgili veri sorumluları tarafından kaldırılmasını talep edebilmektedir.

İlgili Mevzuat

Anayasa – Madde 20/3

Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.

Kişisel Verileri Koruma Kanunu – Madde 7 

(1) Bu Kanun ve ilgili diğer kanun hükümlerine uygun olarak işlenmiş olmasına rağmen, işlenmesini gerektiren sebeplerin ortadan kalkması hâlinde kişisel veriler resen veya ilgili kişinin talebi üzerine veri sorumlusu tarafından silinir, yok edilir veya anonim hâle getirilir.
(2) Kişisel verilerin silinmesi, yok edilmesi veya anonim hâle getirilmesine ilişkin diğer kanunlarda yer alan hükümler saklıdır.
(3) Kişisel verilerin silinmesine, yok edilmesine veya anonim hâle getirilmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Kişisel Verileri Koruma Kurumu Kararı

“Unutulma hakkı kapsamında ilgili kişinin arama motorunda adı ve soyadı ile bağlantılı sonuçların kaldırılması talebi”ne ilişkin Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 08/12/2020 tarihli ve 2020/927 sayılı Kararı ile özet olarak;

• Arama motorlarından ad ve soyadı ile yapılan aramalarda kişinin kendisiyle bağlantılı sonuçlara ulaşılmamasını isteme hakkının indeksten çıkarılma talebi olarak nitelendirildiğine,
• Arama motorlarının, veri sorumlusu olarak kabul edilmesine,
• Arama motorları tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerin ‘kişisel veri işleme” faaliyeti olarak değerlendirilmesine,
• İlgili kişilerin, arama sonuçlarının indeksten çıkarılmasına yönelik talepleri ile ilgili olarak öncelikle arama motorlarına başvuruda bulunmaları, veri sorumlusu arama motorlarının söz konusu talepleri reddetmeleri veya başvuru sahibine cevap vermemeleri halinde ilgili kişilerce Kurula şikâyette bulunabileceklerine,
• İlgili kişilerce yapılacak başvurunun şekli ve istenilecek bilgi ve belgelerin arama motorları tarafından belirleneceğine,
• İlgili kişinin arama motorları üzerinden kendi adı ve soyadı ile yapacağı bir arama sonucunda gösterilen sonuçların indeksten çıkarılmasına yönelik yapılacak değerlendirmede, ilgili kişinin temel hak ve özgürlükleri ile kamunun söz konusu bilgiyi edinmesinden sağlayacağı menfaatler arasında bir denge testi yapılmasına, yarışan menfaatlerden hangisinin ağır bastığının gözetilmesine ve bu değerlendirme yapılırken öncelikli olarak aşağıda yer verilen açıklamaların dikkate alınmasına ancak bu konudaki şikâyetlerin değerlendirme sürecinde dikkate alınacak kriterlerin bunlarla sınırlı olmayacağına, her somut olay özelinde Kurulca ilave ölçütlerin de gündeme gelebileceğine,
• İlgili kişilerin, arama motorları üzerinden kendi ad ve soyadları ile yapılacak aramalar neticesinde gösterilen sonuçların indeksten çıkarılmasına yönelik taleplerinin veri sorumlusu arama motorları tarafından reddedilmesi veya taleplerine cevap verilmemesi halinde Kurula başvuruda bulunulurken aynı zamanda doğrudan yargı yoluna başvurmalarının da mümkün bulunduğuna karar verilmiştir.

Arama Motorlarından Çıkartılmaya İlişkin Talepler İncelenirken Dikkate Alınması Gereken Kriterler

1. İlgili kişi kamusal yaşamda önemli bir rol oynuyor mu?
2. Arama sonuçlarının öznesi bir çocuk mu?
3. Bilginin içeriği doğru mu?
4. Bilgiler kişinin çalışma hayatı ile mi ilgili?
5. Arama sonuçlarında yer alan bilgi ilgili kişi hakkında hakaret, onur kırıcı, iftira niteliği taşıyor mu?
6. Arama sonuçlarında yer alan bilgi özel nitelikli kişisel veri niteliği taşıyor mu?
7. Arama sonuçlarında ulaşılan bilgi güncel mi?
8. Arama sonucunda ulaşılan bilgi kişi hakkında önyargıya sebep oluyor mu?
9. Arama sonucunda yer alan bilgi kişi açısından bir risk doğuruyor mu?
10. Bilgi kişinin kendisi tarafından mı yayımlandı?
11. Orijinal içerik gazetecilik faaliyeti kapsamında işlenen verileri mi kapsıyor?
12. İlgili kişiye ilişkin bilgilerin yayımlanmasında yasal bir zorunluluk var mı?
13. İlgili kişiye ilişkin bilgi ceza gerektiren bir suçla mı ilgili?

Mahkeme Kararları

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2014/56 E. 2015/1679 K.

Davacı, geçmişte yaşadığı kötü bir olayın toplum hafızasından silinmesini istemektedir. Unutulma hakkı ile geçmişindeki yaşanan talihsiz bir olayın unutularak geleceğini serbestçe şekillendirmek, diğer bir deyişle hayatında, yeni bir sayfa açma olanağı istemektedir. Kaldı ki, davacı da yargılama sırasında verdiği dilekçelerinde bu istem üzerinde ısrarla durmuştur. Davacı unutulma hakkı ile özel hayatına ilişkin kişisel verilerinin üçüncü kişiler tarafından bilinmemesini, aradan geçen süre nedeniyle toplum hafızasından silinmesini istemektedir. 
Bu bağlamda değerlendirildiğinde; 4 yıl önce gerçekleşen bir olayın mağduru olan kişinin adının açık bir şekilde yazılarak kitapta yer alması halinde unutulma hakkının bunun sonucunda da davacının özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiği kabul edilmelidir. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın “Google Kararı”nda açıkladığı gibi ilgili verinin kamu hayatında oynadığı önemli rol ve halkın ilgili veriye yönelik yoğun ilgisi şeklinde, üstün bir kamu yararını ortaya koyan özel sebepler bulunmadığına göre bilimsel esere alınan kararda kişisel veriler açık bir şekilde yer almamalıdır.
Görüşmeler sırasında azınlıkta kalan üyeler mahkeme kararlarında yer alan isimlerin rumuzlanmasına gerek olmadığını, yargılamanın istisnalar haricinde açık bir şekilde yapıldığını hükmün alenen tefhim edildiğini, bu nedenle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmediğini savunmuşlar ise bu görüş “sorunun mahkeme kararlarında isimlerin rumuzlanmadan yer alması değil, kararların kitaba alınması sırasında rumuzlanması gerekip gerekmediği sorunu olduğu” gerekçesi ile kurul çoğunluğu tarafından kabul edilmemiştir. 
O halde davacının isminin rumuzlanmadan kitapta yer almasının unutulma hakkını ve bunun neticesinde özel hayatın gizliliğini ihlal ettiği dikkate alındığında davacı lehine manevi tazminat koşullarının gerçekleştiğinin kabulü zorunludur.

Avrupa Birliği’nde Unutulma Hakkı

Genel Veri Koruma Tüzüğü – Madde 17

Silme hakkı (Unutulma Hakkı’)

Veri sahibinin kendisi ile ilgili kişisel verilerin herhangi bir gecikmeye mahal verilmeksizin silinmesini kontrolörden talep etme hakkı bulunur ve, aşağıdaki hallerden birinin geçerli olması durumunda,
kontrolörün kişisel verileri herhangi bir gecikmeye mahal vermeksizin silme yükümlülüğü bulunur:
(a) kişisel verilerin toplanma veya işlenme amaçlarıyla ilişkili olarak artık gerekli olmaması;
(b) veri sahibinin 6(1) maddesinin (a) bendi veya 9(2) maddesinin (a) bendine göre işleme faaliyetinin dayandığı izni geri çekmesi ve işleme faaliyetiyle ilgili başka bir yasal gerekçe bulunmaması;
(c) veri sahibinin 21(1) maddesi uyarınca işleme faaliyetine itirazda bulunması ve işleme faaliyetine yönelik ağır basan meşru bir gerekçe bulunmaması ya da veri sahibinin 21(2) maddesi uyarınca işleme faaliyetine itirazda bulunması;
(d) kişisel verilerin yasa dışı biçimde işlenmiş olması;
(e) kontrolörün tabi olduğu Birlik veya üye devlet hukukundaki bir yasal yükümlülüğe uygunluk sağlanması amacı ile kişisel verilerin silinmesinin zorunlu olması;
(f) kişisel verilerin 8(1) maddesinde atıfta bulunulan bilgi toplumu hizmetlerinin sağlanması ile ilgili toplanmış olması.

Costeja González Kararı

La Vanguardia gazetesinde, hacizli evinin müzayedesine ilişkin 1998 tarihli bir makalenin bağlantısının kaldırılmasını talep eden Mario Costeja González’in, sonradan ödediği bir borç nedeniyle açtığı davada, Mayıs 2014’te Avrupa Adalet Divanı, Google aleyhine karar verdi. Başlangıçta Costejai İspanyol Veri Koruma Ajansı’na şikayette bulunarak makaleyi kaldırmaya çalıştı. İspanyol Veri Koruma Ajansı, Google’a karşı yapılan bir şikayeti kabul etti ve Google’dan arama sonuçlarının kaldırmasını istedi. Google, bir dizi soruyu Avrupa Adalet Divanı’na havale eden İspanyol Ulusal Yüksek Mahkemesi’nde dava açtı. Mahkeme, arama motorlarının işaret ettikleri içerikten sorumlu olduğuna ve bu nedenle Google’ın AB veri gizliliği yasalarına uyması gerektiğine karar verdi. Google, arama sonuçlarının veri koruma mevzuatı ile uyumlu hale getirilmesinin yalnızca ilk gününde (30 Mayıs 2014), kişisel verilerin arama motorundan kaldırılması için 12.000 talep aldı.

Konuya ilişkin hukuki danışmanlık almak için uzman ekibmiz ile iletişime geçebilirsiniz.