Menfi Tespit Nedir? | İzmir Avukat

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 106 Uyarınca- “(1) Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir. (2) Tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır. (3) Maddi vakıalar, tek başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz. “Şeklinde düzenlenmiştir.

Madde metninden de anlaşılacağı üzere bir hukuki hakkın ya da hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun belirlenmesi ; bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi mahkemeden tespit davası yolu ile talep edilebilir. Tespit davasının 2 türü vardır. Bunlar menfi tespit davası ve müspet tespit davasıdır. Örnek vermek gerekirse , ev sahibi olduğumuzu ve kiracının evi kötü durumda bıraktığını düşünelim. Bu durumda maddi zararlarımızı talep etmek için öncelikle mevcut zararın tespitinin yapılması gerekmektedir. Dava sonucunda verilen karar, kesin tespit niteliğinde olacaktır. Bu sebeple verilen karar, delil olarak kullanılabilir.

Menfi Tespit Davası Nedir?

Menfi tespit davası, icra takibi borçlusunun borcunu ödemeden önce herhangi bir borcu olmadığını tespit ettirmek için açtığı davadır. Bu dava ile takip borçlusu, borçlu olmadığını ispat edip hakkındaki icra takibini iptal ettirmeyi istemektedir. İcra İflas Kanunu’ na göre borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu olmadığına ilişkin iddiaları varsa bu davayı açabilir. Örneğin borcumuzun olmadığı halde tarafımıza icra takibi yapılırsa , böyle bir borcun önceden olduğu, fakat bu borcu ödediğimizi ispat etmek için menfi tespit davası açmamız gerekmektedir.

İcra takibinden önce alacaklının elinde borçlu aleyhine ispat yeteneği olan bir belge varsa menfi tespit davası açılabilmektedir. Borçlu ie borç ilişkisindeki sakatlıklar ile alakalı menfi tespit davası açılabilir. Takipten önce açılan menfi tespit davası açmak ise , icra takibinin yapılmasını engellememektedir. Kısacası açılmış olan bu dava icra işleyişini durdurmaz. Yüzde on beş tutarında teminat karşılığında icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verilebilir. İhtiyati tedbire ilişkin yazımızı buradan inceleyebilirsiniz.

İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davası icra takibini durdurmamaktadır. Ancak borçlu tarafından alacaklıya ödenecek paranın gecikmeden kaynaklı zararını karşılamak üzere yatırılacak olan en az yüzde on beş tutarındaki teminat bedeli yatırılarak ihtiyati tedbir yoluyla icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmesi engellenebilir.

Menfi Tespit Davası Zamanaşımı

Menfi tespit davası için kanunda herhangi bir zamanaşımı düzenlenmemiştir. Fakat , borçlunun borçlu olmadığı hukuki nedene göre zamanaşımı süresi söz konusu olabilir. Bu da somut olay nezdinde değerlendirilmelidir. İrade bozukluklarında yapılan sözleşmeler, bu durumların ortadan kalktığı zamandan itibaren 1 yıl içinde dava açılmalıdır. Abonelik sözleşmelerine ilişkin uyuşmazlıklarda ise bu süre 10 yıldır.

Dava Süreci Nasıl İşler?

Menfi tespit davasının alacaklı lehine sonuçlanması halinde ihtiyati tedbir kararı kalkar. Buna dair hükmün kesinleşmesi halinde alacaklı ihtiyati tedbir dolayısıyla alacağını geç almış bulunmaktan doğan zararları varsa bunları da borçlu tarafından gösterilen teminattan alır. Alacaklının uğradığı zarar , aynı davada takdir olunarak karara bağlanır. Söz konusu zarar yüzde yirmiden aşağı tayin edilemez.

 Borçluyu menfi tespit davası açmak zorunda bırakan alacaklının takibinin haksız ve kötü niyetli olduğu anlaşılması halinde ise boçlunun talebi üzerine, dava sebebi ile uğradığı zarar da alacaklıdan tahsiline karar verilir. Hesaplanan zarar, haksızlığı anlaşılan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olamaz. Fakat bazı durumlarda borçlu, dava kapsamında tedbir kararı almamış olabilir. Bu durumda   ödenmek durumunda kalınan bir para söz konusu olmuş fakat gerçekte böyle bir boç bulunmuyorsa davaya istirdat davası olarak devam edilir.

Menfi Tespit Davası Görevli Mahkeme

Menfi tespit davalarında, açılacak olan davanın içeriğine göre görevli mahkeme belirlenir. Örneğin kambiyo senetlerine dayalı bir alacak ise görevli mahkeme davalı bedeline göre görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesi veya asliye hukuk mahkemesi olacaktır. Menfi tespit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabilir. Ayrıca davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Bu sebeple menfi tespit davasına konu bir durumda mutlaka usul araştırması yapılarak yetkili ve görevli mahkeme tespit edilmelidir.

Mahkeme Harç ve Masrafları

Bu dava türünde  ödenecek olan mahkeme harcı ise, dava bedeli üzerinden hesaplanır yani nispi harçtır. Bu sebeple mahkeme masrafları hakkında net bir bilgi vermek mümkün değildir. Söz konusu paranın miktarına göre hesaplanmalıdır. Aynı şekilde vekalet ücreti de dava sonunda yasal oranlara göre dava bedeli üzerinden hesaplanacaktır.

Söz konusu dava konusunda özetle  borç ilişkisinin hukuki dayanağı olup olmadığı tespit edilecek ve tahsil için gerekli işlemler yapılacaktır. Hak kaybına uğramamak için iki tarafın da alanında uzman avukat tarafından temsil edilmesi gerekmektedir.

İlginizi çekebilecek benzer çalışmalarımız;