Mülkiyeti Muhafaza Kaydı İle Satış | İzmir Avukat

1. Mülkiyeti Muhafaza Kaydı İle Satış Nedir?

Menkul(taşınır) bir malın başkasına devri yapılırken, devri yapan kişi malın mülkiyetinin kendisinde kalmasını sağlamak isterse ‘’mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış sözleşmesi’’ yapılmalıdır. Böyle bir durumu sağlamak için sözleşme ile yapılan satışa da mülkiyeti muhafaza kaydıyla satış ismi verilir. Mülkiyeti muhafaza kaydıyla satış sözleşmesi, bir satış sözleşmesi dolayısıyla alıcıya teslim edilen mal üzerinde bir şartın gerçekleşmesine kadar -satış bedelinin tamamı alıcı tarafından satıcıya ödenene kadar- satıcının mülkiyetinin devam etmesi hususunda tarafların anlaşmasıdır.

2. Mülkiyeti Muhafaza Kaydı İle Satışın Şartları Nelerdir?

Söz konusu satışın geçerli sayılması, sözleşmenin alıcının ikametgâhındaki noterlikçe onanması ve özel kütüğüne kaydedilmesiyle mümkün olur. Ancak bu noktada belirtmek gerekir ki; hayvan ve taşınmaz satışlarında mülkiyeti muhafaza kaydıyla satış sözleşmesi yapılamaz. Bu sözleşme yalnızca taşınırlar için yapılabilir.

Kanuni Düzenlemeyi İnceleyecek Olursak:

4721 sayılı TMK, MADDE 764-a. Başkasına devredilen bir malın mülkiyetinin saklı tutulması kaydı, ancak resmi şekilde yapılacak sözleşmenin devralanın yerleşim yeri noterliğinde özel siciline kaydedilmesiyle geçerli olur. Hayvan satışlarında mülkiyeti saklı tutma sözleşmesi yapılamaz.

b. Taksitle satış/ MADDE 765- Taksitle mal satan kimse, bu satımlara ilişkin özel hükümlere uymak koşuluyla, mülkiyeti saklı tutma sözleşmesine dayanarak, sattığı malın geri verilmesini isteyebilir.

6098 sayılı TBK MADDE 253- Taksitle satış, satıcının, satılan taşınırı alıcıya satış bedelinin ödenmesinden önce teslim etmeyi, alıcının da satış bedelini kısım kısım ödemeyi üstlendikleri satıştır. Taksitle satış sözleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz. Malın satıcının ticari faaliyeti kapsamında satılması hâlinde, sözleşmede aşağıdaki hususlar belirtilir:

• 1. Tarafların adı ve yerleşim yeri.
• 2. Satışın konusu.
• 3. Satılanın peşin satış bedeli.
• 4. Taksitle ödeme sebebiyle belirtilecek ilave bedel.
• 5. Toplam satış bedeli.
• 6. Alıcının nakden veya aynen üstlendiği diğer bütün edimler.
• 7. Peşinat ve taksitlerin tutarı ile vadesi ve ikiden az olmamak üzere taksit sayısı.

Mülkiyeti saklı tutma sözleşmesine genellikle taksitle satışta (TBK 253 v.d.) rastlanmaktadır. Satıcı taşınır malını bu kayıtla sattığı takdirde, malı alıcıya teslim etse dahi malın mülkiyetini kendisinde saklamaktadır. Malın mülkiyetinin satıcıda kalmaya devam ediyor olması ile de, mal bedelinin alıcı tarafından ödenmemesi riskine karşı satıcı lehine bir nevi teminat işlevi görmektedir.

3.Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satılan Malların Haczi Mümkün Müdür?

Eğer bir araç mülkiyeti muhafaza kaydı ile alınmışsa ve bu aracın trafik kaydına alıcı kimsenin alacaklısı tarafından haciz konulmuşsa, satıcı istihkak iddiasında bulunabilir. Fakat bu iddiada bulunabilmek bazı şartlara bağlanmıştır. Taksitlerin ödenmesinde temerrüde düşülmesi ve bundan dolayı satıcının fesih hakkını kullanması yönünde olan iki şart bir arada olmalıdır.

Mülkiyeti muhafaza kaydı sözleşmesindeki alıcı taksitleri ödememiş ve temerrüde düşmüş ise mülkiyet henüz alıcıya-(borçluya) geçmeyeceğinden ve satıcı sözleşmeyi feshederek aldıklarını iade edeceğine ilişkin seçeneği ileri sürmemiş ise bu durumda davalı takip alacaklısı ancak ödenmeyen taksitleri satıcıya ödeyerek araçların mülkiyetinin borçluya geçişini sağladıktan sonra sözleşme konusu araçların haczini ve satışını isteyebilir. Bu halde; istihkak davası tarihi itibariyle aşamalara ilişkin İstinaf Mahkemesi Kararı uygulaması şu şekildedir;

Konya BAM 7. HD. E.2020 / 194 K.2020 / 271 T.12.02.2020

• ‘’ Öncelikle “mülkiyeti muhafaza kaydı sözleşmesinde belirtilen senedin tamamının borçlu alıcı tarafından ödenip ödenmediğinin araştırılarak aracın mülkiyetinin alıcıya geçip geçmediğinin değerlendirilmesi,
• Senet bedeli ödenmemişse; satıcının fesih hakkını kullanıp kullanmayacağının tespit edilmesi,
• Satıcı fesih hakkını kullanmak isterse; bu durumda herkes aldığını geri vermekle yükümlü olacağından, satıcının peşin aldığı bedeli icra dosyasına yatırması için süre verilmesi, ( aracın trafik kaydında başkaca hacizler olduğu da gözetilerek sıra cetveli yapılmak üzere), verilen süre içerisinde paranın icra veznesine depo edilmesi halinde aracın mülkiyet durumu tespit edilerek sonuca göre karar verilmesi yine satıcı fesih hakkını kullanmak istememesi halinde ise; bu durumda haciz koyduran takip alacaklısına sözleşme gereği ödenmesi gereken bakiye borcu satıcıya ödemek üzere mahkeme veznesine depo etmesi için mehil verilmesi ve bu bedelin mahkeme veznesine verilen süre içerisinde depo edilip edilmemesi durumlarında oluşacak sonuca göre (mülkiyeti muhafaza kayıtlı sözleşmesinin feshinin gerçekleşip gerçekleşmediği, aracın mülkiyeti kime ait olacağı) bir karar verilmesi gerekir. ‘’

4. Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satılan Malların Tekrar Satışı Olur Mu?

Mülkiyeti muhafaza kaydıyla satış sözleşmesi söz konusu ise, alıcı satış bedeli ile olan taksitleri vadeleri geldiğinde ödüyorsa, alacaklı, ilgili malın haczedilip satılması talebinde bulunamaz. Alıcı kişi malın satış bedelini vade zamanında ödeyemez hale gelirse bu durumda satıcı kişi sözleşmeyi feshedebilir. Fesih halinde önceden ödenen taksitler iade edilir. Bunun dışında satışın iptali için dava açmak da mümkündür. Dava açılacaksa, gidilmesi gereken mercii aksine bir düzenleme olmadıkça Asliye Hukuk Mahkemesi’dir.

Diğer yandan satıcı, alıcıya karşı keşide edeceği fesih ihbarnamesiyle makul bir süre vererek göstereceği adrese aracın iadesini istemelidir. İadenin gerçekleşmemesi halinde Ceza Muhakemesi Kanunu md. 158 ve Türk Ceza Kanunu md. 155/1 uyarınca şikâyette bulunarak suça konu araç yönünden de yakalama kararı talep edebilir.

5. Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Satışı Yapılmış Ve Bu Araç İle Bir Kaza Meydana Gelmişse Durum Ne Olacaktır?

Karayolları trafik Kanunu mülkiyeti muhafaza kaydıyla aracı satın alan kişinin “işleten” sayıldığını hüküm altına almıştır. Bu durumda, aracı mülkiyeti muhafaza kaydıyla satış

yapan kişinin sorumluluğu ortadan kalkmakta; aracı satın alan kişi kazadan sorumlu olmaktadır. İlgili Yargıtay Kararı şu şekildedir:

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi E. 2010/4956 K. 2010/7486 T. 30.9.2010

‘’ Bu durumda mahkemece olay tarihinde aracın işleteninin araç mülkiyeti muhafaza kaydı ile satın alan davalı H. E. olması davalı H. T.’ın işleten sıfatı ve hukuki sorumluluğunun bulunmaması gözetilerek davalı H. T. hakkındaki davanın husumet sebebiyle reddine karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiştir. ‘’

Kira ve Taşınmaz Hukukuna İlişkin Diğer Yazılarımız İçin;