Kripto Paraların Hukuki Niteliği Nedir?

Kripto Para Mağdur | Kripto Para Hukuki Nitelik | Bilişim Hukuku | Bitcoin Mağdur | İzmir Avukat

Kripto Paraların Hukuki Niteliği

Elektronik para, 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında, ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklanan, çeşitli ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değer olarak tanımlanmaktadır. Bu doğrultuda, elektronik para, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yetki verilen tüzel kişiler tarafından ihraç edilmektedir. Bu nedenle kripto paraların elektronik para tanıma da girmediği söylenmektedir. Nitekim Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu yaptığı açıklamada, herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmeyen ve karşılığı için güvence verilmeyen bir sanal para birimi olarak bilinen Bitcoin, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla 6493 sayılı Kanun kapsamında elektronik para olarak değerlendirilmemekte, bu nedenle de ilgili kanun çerçevesinde gözetim ve denetimi mümkün görülmemektedir ifadelerine yer vermiştir. 

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu 3. maddesi doğrultusunda, menkul kıymetler; para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere, paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertikalarını, borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertikalarını ifade etmektedir. Dolayısıyla, kripto paralarmenkul kıymet olarak tanımlanamayacaktır.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu kapsamında eşyaya ilişkin herhangi bir tanıma yer verilmemiştir. Ancak doktrinde, üzerinde hakimiyet sağlanabilen ve kişiler dışındaki cismani varlıklar eşya olarak tanımlanmaktadır. Kripto paralar, dijital ortamda işlem görmekte olup cismani olmaması diğer bir deyişle elle tutulur olmaması nedeniyle eşya niteliğinde kabul edilemeyeceği söylenmektedir.

Bu kapsamda, önemle belirtmek gerekir ki, kriptopara kullanımı son dönemde vergi kaçırma, uyuşturucu, fidye, internet üzerinden kumar oynanması gibi kara para aklama suçlarının işlenmesinde kullanılan bir sistem haline gelmiştir. Buna rağmen yürürlükteki mevzuat açısından, kriptopara kullanımı ve/veya kriptopara ile ödeme yapılmasına ilişkin yasaklayıcı bir düzenleme bulunmamaktadır. Öte yandan, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (“TCK”)’nun “suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama” başlıklı 282. maddesinde, “alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tabi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.” denilmektedir. 

İlgili hüküm dikkate alındığında, suçtan kaynaklanan bir gelirin, kriptoparaya çevrilmesi ihtimalinde söz konusu kriptoparanın da suçtan kaynaklanan malvarlığı değeri kapsamında sayılmasına engel bir hüküm bulunmamaktadır.

Diğer yandan belirtmek gerekir ki, uygulamada yeni yeni görüldüğü üzere kripto para alım satım platformları kullanıcıların borçları veya herhangi türdeki davaları nedeniyle her nevi kriptopara ve Türk lirasına ilişkin adli makamlardan gelen ve genelde müzekkere olarak nitelendirilen resmi yazılar kapsamında hukuka uygun talepleri karşılamakta olup, haciz şerhi işlenmesi veya tedbir konulması yönünde taraflarına ulaşan resmi yazılar kapsamında hukuka uyarlı olarak, kullanıcılarının hesaplarında tutulan Türk lirası ve her nevi kriptoparasına haciz şerhi işlemekte veya tedbir uygulamaktadır.

Açıklamalara ek olarak, kriptopara alım satım platformlarını düzenleyen bir yasa çıktığı durumda, bu yasanın geriye dönük işletilip işletilemeyeği konusunun da önemle ele alınması gerekmektedir. Öncelikle belirtmek gerekir ki kanunlarınzaman bakımından uygulanması açısından üç ilke, “Geriye yürüme, derhal uygulanma ve ileriye yürüme” ilkeleri, önem arz etmektedir. Uluslararası bir hukuk kuralı olan “Geçmişe Etkili Olmama Kuralı” kuralı kanunlarımızda zaten hali hazırda geçerli ve yürürlüktedir. 

Bu nedenle, kripto alım satım platformlarını düzenleyen bir yasa çıktığı durumda, kriptopara alım satım platformları vasıtasıyla yapılmış bulunan işlemler veya bu platformlarda bulundurulan Türk lirası veya kriptoparalara ilişkin tüm kazanılmış hakların herhangi bir şekilde etkilenmeyeceği, hali hazırdaki hukuka uygun davranışlardan dolayı önümüzdeki günlerde de herhangi bir zarar görülmesi veya aleyhe bir durumla karşılaşmanın olmayacağı düşünülmektedir.

Sonuç olarak, kripto paralar ve özellikle Bitcoin, günümüz itibarıyla herhangi bir denetleyici ve düzenleyici kuruma tabi olmaması nedeniyle bağımsız para birimi olarak anılmaktadır. Bu bağımsızlık, kimi yatırımcılar tarafından endişe verici bulunmakta, kimi yatırımcılar ise kriptoparaları geleceğin en büyük yatırımı olarak nitelendirmektedir. 

Görülmektedir ki, kripto paralara dair hukuki anlamda henüz herhangi bir düzenleme bulunmamasına ve kripto paraların mevcut hukuki kavramlara sokulamamasına karşın artık yavaş da olsa adımlar atılmaya başlanmıştır. Düzenlemelerin oluşturulmasında fayda sağlayacağı üzere doktrinsel düşüncelerin geliştiğine ve uygulamada farklı gelişmelerin yaşandığına şahit olunmaktadır. Merkezi otoritelerce kripto paralara direkt müdahale etmek yerine kullanıcıların ve yatırımcıların dikkatini risklere çekerek uyarma yöntemleri tercih edilmekteyken yeni gelişen süreçte, somut açıdan pek bir gelişme yaşanmasa da yapılacak düzenlemelerin başta banka, sermaye piyasası, vergi, miras, mal paylaşımı, icra ve iflas hukuku ile diğer alanlarda önemli etkileri olacağı şüphesiz bulunmaktadır. 

Özetlemek gerekirse: Kripto paralar; blockchain adı verilen teknolojiyi kullanarak, bütünüyle dijital ortamda yaratılan, fizikî dünyada karşılığı olmayan türlerdir. Merkezî bir sisteme veya hiçbir ulusal para birimine bağlı değillerdir. Kripto paraların kullanıldığı ve yaygınlaştığı göz önüne alındığında bu paraların hukukî niteliklerini tespit etmek ve hukukî bir düzenlemeye bağlayarak işlem güvenliğini sağlamak gerekmektedir. Ancak gerek ülkemiz hukukunda gerek yabancı devletlerin hukukunda henüz bitcoin gibi kripto paraların hukuki çerçevesi tam olarak oluşturulmamıştır.

Hukukumuzda bitcoin gibi kripto paralar ne para olarak ne de elektronik para olarak kabul görmektedir. Dolayısıyla henüz herhangi bir yasal dayanağı bulunmamaktadır.

Kripto paraları ayrı ayrı ele almak gerekmektedir. Blockhain Teknolojileri Uzmanı Dr. Bora Erdamar’ın açıklamasına göre kripto paraların nitelendirilmesinin doğru yapılabilmesi adına Türkiye’de çalışma grubu kurulmuştur. Zira kripto paralar hukuken henüz bir nitelendirmeye sahip olmamakla birlikte, öncelikle kripto paralarının tanımının yapılması gerekmektedir. Emtia mı, menkul kıymet mi yoksa para olarak mı değerlendirileceği ya da bambaşka bir kategoride mi ele alınacağı hususunda söz konusu çalışma kurulunun kararı önümüzdeki süreçte hukuki anlamda tam anlamıyla hukuki koruma elde edilmesi için önemlidir.

Kripto Para Mağduriyeti Nasıl Oluşuyor?

Dolandırıcılık girişimleri ile sanal ortamın her köşesinde karşılaşılmaktadır. Kripto para birimi borsaları da bundan payını almaktadır. Farklı, yeni kurulan şirketlere ve borsa platformlarına yatırım yapanların kripto para birimi yatırımlarını kaybetme olasılıkları yüksektir. Bu dolandırıcılıklar genel olarak sahte mobil uygulamalar, e-posta yönlendirmeleri, güvenilir olmayan tweetler ve uygulama güncellemeleri yolu ile karşımıza çıkmaktadır. 

Dolandırıcıların, kripto para birimi yatırımcılarını kandırmak için kullandığı en yaygın yöntem Google Play ve Apple App Store’dan indirilebilen sahte uygulamalardır. Bitcoin News tarafından bildirilen verilere göre, binlerce insan hali hazırda sahte kripto para birimi uygulamalarını indirmiş durumdadır. E-postanın meşru bir kripto para birimi şirketinden aldığınız bir e-postaya birebir benzemesi durumunda dahi, dijital para biriminizi yatırmadan önce dikkatli olmak gerekmektedir. E-posta, logo ve marka tam olarak aynı mı? E-posta adresinin meşru şekilde şirketle bağlantılı olduğunu doğrulayabiliyor musunuz? Bunun kontrol edilebilir olması, bünyesinde gerçek insanların çalıştığı bir şirket tercih etmenin önemli olmasının nedenlerinden biridir. 

Bilindiği üzere, Kripto para borsasında Thodex ve VeBitcoin’in ardından, GoldexCoin’e de erişim sağlanamıyor. Aşağıda Birtakım Kripto Para Mağduriyetlerine Yer verilmiştir:

• Merhaba şikayetçiyim Paribu kripto para uygulamasından emirlerim harici alım yapıp mağdur ettiler mail attım destek hizmetlerini aradım dönüş olmadı konuyla ilgili buradan destek talep etmekteyim yardımcı olursanız sevinirim.
• Kripto paramı TL’ye çevirdim ama hesabıma düşmedi ve almak istediğim başka bir kripto aşırı yükseldi alamadım ve şu an zarardayım! Bu siteye bulaştığıma çok pişmanım B*** çok daha kaliteli idi ilgili kişilerin bu sorunu bir an önce çözmeleri lazım insanları mağdur etmenize hakkınız yok.
• İstanbul merkezli üç ilde sanal para dolandırıcılığı yaparak 12 milyon TL vurgun yaptıkları öne sürülen dokuz şüpheli yakalandı. Dolandırılanlar arasında bulunan Hindistan uyruklu Türk vatandaşı A.T , 3 milyon TL’lik sanal parasının buhar olduğunu söyledi. A.T ‘ nin ifadesi ise şöyle: “İki yıl önce sanal para almak için araştırma yaptım. Bu siteyi buldum. 220 bin lira ödeyerek 7.19 Bitcoin aldım. Sonra sanal para yükselince çekmek istedim. Ancak havale emrini verdiğimde sanal cüzdanım boşaltıldı. Bu olaydan sonra psikolojim bozuldu”
•  Transfer işlemlerinin yavaş olması ve hesap kapatma işleminin yapılamaması öne çıkan diğer şikayet konuları olurken verilere göre geçen yıl ile kıyaslandığında kripto para şikayetlerinin artış oranı yüzde 8 bin 619’lara kadar ulaştı.
•  Uygulamadan belli bir miktar kripto para aldım. Ancak aldığım kripto paranın üstünde hiçbir emir/engel vesaire olmamasına rağmen satamıyorum.”
• Hesabımdaki hiçbir kripto para gözükmüyor, hiçbir şekilde iletişime geçemedim. 10 bin dolarlık yatırımım vardı. Hiçbir şey gözükmüyor bunun sebebi nedir? Bu kadar sağlam bir sitede ilk defa böyle bir sorun yaşıyorum.”

Kripto Para Mağduriyeti Sebebi İle Ne Yapabilirim? 

Kripto paralarla  ilgili yaşanan mağduriyetlerde herhangi bir delil, e-posta adresi veya sosyal medya hesabı biliniyorsa bunları kullanarak şikayette bulunmak gerekmektedir.  Ancak bunun getireceği fayda elbette başvurduğunuz polis teşkilatının bilişim suçlarını takip etmede ne kadar yeterli olduğuna bağlı olarak değişecektir. Bu sebeple kripto alanındaki adımlarınızı enine boyuna düşünerek atmanız, sizin için en koruyucu önlem olacaktır. Konuya ilişkin hukuki danışmanlık için bizimle Contact page. 

İlginizi çekebilecek benzer çalışmalarımız;

• Bilişim Suçları Nelerdir?
• Kripto Paraların Hukuki Niteliği Nedir?
• Bankaların Mevduatı İade Etme Yükümlülüğü
• Faydalı Bağlantılar Serisi – I
• İYS Kayıt Yükümlülüğü
• E-Ticaret Hukuku
• Sosyal Medyada Sahte Hesap Açmak Suç Mu?
• Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcı Nedir?
• Dezenformasyonla Mücadele Yasası

Address: Karşıyaka Tower No:12 Kat:9 Daire:59 Karşıyaka/İzmir

E-mail: [email protected]

Phone: +90 553 463 7079